Göz Nasıl Çalışır?

Göz, göz çukuru içerisinde bulunan ve görme işlemini gerçekleştiren beş duyu organından biri olmaktadır. Göz nasıl çalışır sorusuna karşılık net cevaplar tıbbi incelemeler sonucunda elde edilmiştir. Göz ışık sayesinde nesnelerin şeklini, rengini ve durumunu algılamayı sağlamaktadır. Kaş, göz kapakları ve kirpikler gözün korunmasını sağlayan yapılar olmaktadır. Gözyaşı bezleri de gözyaşı kanalları ile gözün nemli kalmasını ve temizlenmesini sağlamaktadır. Bir de göz çevresinde göz yuvarlağını göz çukuruna bağlayan, gözün hareket etmesini de gerçekleştiren göz kasları yer almaktadır. Göz dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve retina (ağ tabaka) olarak üç tabakanın birleşmesi ile oluşmaktadır.

• Sert Tabaka ( Göz Akı): Gözün en dış kısmında bulunan beyaz renkli ve sert olan kısmı olmaktadır. Sert tabaka gözü dış etkilerden korumaktadır. Gözün ön kısmında incelerek saydamlaşmakta ve kubbemsi bir görünümde bulunmaktadır. Kornea (saydam tabaka) olan bu kısım ışığı geçirmektedir.
• Damar Tabaka: Gözü besleyen kan damarlarının en çok olduğu kısım olmaktadır. Damar tabaka, gözün ön bölümünde kalınlaşmakta ve irisi oluşturmaktadır. İris, göze kahverengi, mavi, ela, yeşil gibi rengini veren kısım olmaktadır. İrisin ortasında bulunan açıklığa göz bebeği denilmektedir. İrisin hemen arkasında ise ince kenarlı mercek yapısı olan göz merceği yer almaktadır. Göz merceği, göz bebeğinden gelen ışınları kırmaktadır ve bu ışınların retina üzerine düşmesini sağlamaktadır. Göz merceği ile retina arasında bulunan boşluğu dolduran yapı ise camsı cisim olmaktadır. Camsı cisim göz yuvarlağının sahip olduğu şekli korumaktadır ve merceğin yerinde kalmasını sağlamaktadır.
• Retina (Ağ Tabaka): Gözün görmesini sağlayan özel duyu almaçları ve görme sinirleri karanlık oda şeklinde olan bu tabakada bulunmaktadır. Duyu almaçlarının retinada yoğun olarak bulunmaktadır ve görüntülerin en net hali burada oluşmaktadır. Burası sarı leke (sarı benek) olarak adlandırılmaktadır. Beyne görme sinirleri aldıkları uyartıları iletmektedir. Görme sinirlerinin gözden ayrıldığı yerde ise duyu almaçları olmadığı için burası kör noktayı oluşturmaktadır.

Görme Olayının Gerçekleşmesi

Nesnelerden yansıyan ışık ışınları ilk olarak saydam tabakaya (kornea) gelmektedir. Korneada kırılan ışın, göz bebeğinden geçmektedir. Göz bebeğinden göz merceğine gelen ışınlar bir kez daha kırılarak camsı cisim üzerinden de geçmektedir. Camsı cisimden ağ tabakaya (retina) gelen ışınlar, buradaki sarı leke üzerinden ters bir görüntü oluşturmaktadır. Burada oluşan görüntü, orada bulunan görme almaçları tarafından algılanmaktadır ve algılanan görüntü görme sinirleri ile beyinde bulunan görme merkezine iletilmektedir. Ters ola görüntü, beyinde düz şekilde algılanmaktadır ve böylece görme olayı gerçekleşmiş olmaktadır. Bu işleyiş, göz nasıl çalışır sorusunu net olarak yanıtlamaktadır.

Gözde Meydana Gelen Hastalıklar

Göz sağlığı bazı durumlarda bozulmaktadır ve göz görme işleminde problemler yaşamaktadır. Bu problemler doğuştan gelebildiği gibi daha sonradan da ortaya çıkmaktadır. Göz problemleri genel olarak ise yaş ilerlemesi ile meydana gelmektedir.

Miyop: göz yuvarlağının önden arkaya doğru çapının normal halinden daha büyük olması ve ya göz merceğinin eğriliğini yeteri kadar azaltmaması ile görüntünün sarı lekede değil de sarı leke önünde oluşması ile olmaktadır. Yakın iyi görülse de uzak görülmemektedir. Mercek ile düzeltilmesi mümkün olmaktadır.

Hipermetrop: göz yuvarlağının önden arkaya doğru çapının normal halinden daha küçük olması ve ya göz merceğinin eğriliğinin yeteri kadar arttırılmaması ile görüntünün sarı leke arkasında oluşması ile olmaktadır. Uzak iyi görülse de yakın görülmemektedir. Mercek ile düzeltilmesi mümkün olmaktadır.

Astigmatizm: gözün saydım tabakasının ve göz merceği yüzeyinin pürüzlü olması ya da korneanın kavisli hale gelmesi ile oluşmaktadır. Işık bir noktaya odaklanmadığından görüntü hep bulanık olmakta ve mercek ile düzeltilmesi mümkün olmaktadır.

Katarakt: göz merceğinin ya da göz merceği içerisinde bulunan sıvının saydamlığını yitirmesi ile oluşmakta ve ameliyat ile düzeltilmektedir.

Presbitlik: yaşlılıkta görülmektedir. Göz merceğinin sertleşmesi ile meydana gelmektedir. Yakın iyi görülmemekte ve mercek ile düzeltilmesi mümkün olmaktadır.

Renk körlüğü (daltonizm): doğuştan ortaya çıkmaktadır. Kırmızı ve yeşil renklerin ayırt edilemediği bir göz hastalığı olmaktadır. Kalıtsal bir hastalık olması nedeni ile tedavisi mümkün olmamaktadır.

Tam renk körlüğü nesnelerin yalnızca siyah ve beyaz olarak görülmesine neden olan bir göz hastalığı olmaktadır. Tam renk körlüğünün tedavisi mümkün olmamaktadır.

Şaşılık: gözün hareket etmesini sağlayan kasların uyumsuz olarak çalışması sonucu oluşan bir göz hastalığı olmaktadır. Şaşılık ameliyat ile düzeltilmektedir.

Göz Sağlığını Korumak

Net görmeyi engelleyen hipermetropi, miyopi, astigmatisma gibi kırma kusurları, göz hareketlerini etkileyen şaşılık ve ya kayma gibi kas fonksiyonları ve diğer göz problemlerinin yaşanıp yaşanmadığını anlamak için en az altı ayda bir doktor muayenesine gidilmesi gerekmektedir. Düzenli olarak göz muayenesine gidilmesi gözde oluşabilecek bir problemin en erken şekilde ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Erken teşhis ile yapılan tedaviler kişinin göz sağlığını koruması, kaybedilen görmenin yavaşlamasını sağlamaktadır.

Günümüzde teknolojinin insan hayatında büyük yer etmesi ile bilgisayar ekranları olmadan işleri ilerlemez hale getirmekte ve bu durum insanların sürekli olarak ekran karşısında olmasına neden olmaktadır. Gözün sürekli olarak uzun saatler ekrana bakması ise göz sağlığı açısından olumsuz bir durum olmaktadır. Bilgisayar kullanan kişilerin ekran ile arasındaki mesafeyi ve ekran yüksekliğini iyi ayarlaması ve ekran kullanımına belirli aralıklar ile mola vererek gözlerini dinlendirmesi gerekmektedir. Ayrıca telefon kullanımlarının da süresini oldukça az tutarak ekrana az bakılması gerekmektedir. Özellikle gece saatlerinde telefon ekranı, bilgisayar ekranı kullanımı yapılmaması gerekmektedir. Ekrana bakma esnasında göz kırpma işlemi farkında olmadan azalmaktadır. Göz kırpma işlemi gözün nemli kalmasını sağlamaktadır ve ekrana bakılırken azaltılan bu işlem gözün kurumasına neden olmaktadır.

Kontakt lens kullanan kişilerin bu lenslerin temizliğine dikkat etmesi göz sağlığı açısından önem taşımaktadır. Temiz bakılmayan lensler gözde enfeksiyonlara neden olmaktadır. Lenslerin takılması ve çıkarılması öncesinde mutlaka kullanan kişinin ellerini temizlemesi gerekmektedir. Ayrıca lens kabında bulunan solüsyonların da her gün düzenli olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Lenslerin önerilen süreden fazla kullanılmaması gerekmektedir.

Makyaj yapan kişilerin makyaj malzemeleri seçimlerine dikkat etmeleri de göz sağlığı açısından önemli olmaktadır. Makyaj malzemelerinin kullananlar bu malzemeleri kesinlikle bireysel olarak kullanmaktadır. Kullanım tarihi geçen makyaj malzemesinin kullanılmaması gerekmektedir. Göz enfeksiyonu olan bir kişi gözündeki enfeksiyonun gözüne daha da zarar vermemesi adına makyaj malzemelerini kullanmaktan bir süre uzak durmaktadır. Yapılan makyajın her gün sonunda temizlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Kalp ve kan dolaşımına faydası bulunan besinlerin çoğunun göz sağlığı içinde faydalı olduğu bilinmektedir. Göz sağlığı için roka, pazı, ıspanak, portakal, tam çavdar, tam buğday bitkiler, turunçgiller, tam tahıllar tüketilmektedir. Çinko olarak zengin olan fasulye, bezelye, kırmızı et, kümes hayvanları gözü ışık hasarına karşı korumaktadır. Ayrıca A vitamini içeren havuç, ıspanak, tatlı patates, marul, pırasa ve maydanoz gibi gıdalar ile ve ton balığı, somon balığı, keçi sütü, inek sütü, yumurta, ciğer gibi gıdalar da gözün görme keskinliğini korumaktadır. Göz sağlığını korumak için bu besinlerin düzenli olarak tüketilmesi oldukça önem taşımaktadır.